Thymus vulgaris – bron: wikipedia
Twee jaar geleden heb ik, om aan biologische kwaliteit maaisel te komen, contact gezocht met Frank Radder eigenaar van Puur Aroma. De kwekerij van Frank heeft zich toegelegd op het kweken van aromatische planten.
vroeg in de ochtend tijm maaien – foto: Frank Radder
vroeg in de ochtend tijm maaien – foto: Frank Radder
Regelmatig, afhankelijk van de groeiomstandigheden van de planten, moet er gemaaid worden. Dit maaisel, is voor mij een waardevolle grondstof. Deze week liet Frank mij weten dat er verse bloeiende tijmtoppen-maaisel beschikbaar was.
maaimachine – foto: Frank Radder
Het gaat om Thymus vulgaris `compactus` beter bekend als keukentijm. Dit was een aanbod wat ik niet kon laten lopen en vond Joop Reichenfeld van Tuinjoop bereid om dezelfde dag nog het maaisel op te halen!
40 – 50 Kg versgemaaide tijmtoppen plus 10 hommels
Voor het brengen van het maaisel had ik met Joop om vier uur ´s middags bij de destilleerwerkplaats in Gilze afgesproken. Toen ze na een lange rit uit Zuid-Limburg de deuren van haar bestelbusje opende was de geur van de tijm heel goed te ruiken. Ook ontsnapte er een tiental hommels die meegereisd waren. ; )
verse tijmtoppen maaisel
Het was een perfect maaisel van bloeiende tijmtopjes met een lengte van niet meer dan 5 cm! De tijm is in optimale conditie en zal naar verwachting een relatief hoge concentratie olie bevatten.
Ik heb het maaisel in klapkratten overgebracht om op die manier een beeld te krijgen van de hoeveelheid. In totaal heb ik 11 klapkratten kunnen vullen met een geschat gewicht van tussen de 40 en 50 Kg. Omdat het me aan tijd ontbrak om nog dezelfde dag de verse tijm te destilleren heb ik de inhoud van de klapkratten verspreid over 75 droogbakken.
in de droogbakken
Dit stelt me in staat om de gedroogde tijm op een later tijdstip te gaan destilleren. Ik ben benieuwd naar de opbrengst aan etherische olie. De literatuur vermeld een opbrengst van 0,3 tot 0,8%.
stapels droogbakken
Vier dagen later heb ik de halfdroge tijm, Thymus vulgaris `compactus`, in twee keer gedestilleerd.
halfdroge Thymus vulgaris compactus
Om een beeld te krijgen van de opbrengst heb ik de tijm vanuit de gaasbakken overgebracht in klapkratten om daarna de inhoud te kunnen wegen. Bij de eerste destillatie heb ik de ketel kunnen vullen met 15,5 Kg halfdroge tijm.
Dit was voor mij de eerste keer dat ik de mogelijkheid had om biologische tijm te destilleren. Dat is ook de reden dat ik tijdens de destillatie aantekening heb gemaakt van het proces. Erg interessant dus.
destillatieopstelling
Voordat er daadwerkelijk olie en hydrolaat overkomt zijn er al geuren te ruiken. Ik rook bij de start van de destillatie eerst een zwaar kruidige lucht. Later was een zoete snoepjes geur waarneembaar, die waarschijnlijk afkomstig is van een ester.
Bij het overkomen van hydrolaat en olie was het opvallend dat er in de eerste twee minuten 20 mL etherische olie was meegekomen. Na 20 minuten was dat 35 mL, 45 minuten 40 mL en na 60 minuten 50 mL.
Ook opvallend was dat de kleur van de olie bij het begin van de destillatie gelijk geel van kleur was. Een zware kruidige lucht was tijdens de hele destillatie die twee uur duurde waarneembaar.
Aan het einde van de destillatie had zich 65 mL olie verzameld in de scheitrechter. Uitgaande van de halfdroge tijm kom je dan op een opbrengst van 0,42%. Dat klopt aardig met de literatuurwaarden die ik had gevonden. Eigenlijk ligt het percentage iets lager als je uitgaat van plukgewicht omdat de planten tijdens het drogen vocht hebben verloren.
opbrengst tijmolie eerste destillatie
Om een tweede destillatie te kunnen starten moet eerst de hete plantenmassa uit de ketel verwijderd worden waarna die gevuld kan worden met nieuw tijmtoppenmaaisel.
tijmtoppen maaisel na de destillatie
Dat is een warm klusje waarbij je moet oppassen dat je je handen niet verbrand! Gelukkig had ik hier vantevoren over nagedacht en geschikt gereedschap gevonden om met de bescherming van werkhandschoenen de plantenmassa uit de ketel te verwijderen.
De tweede destillatie waarbij ik ongeveer 15 Kg tijmmaaisel in de ketel kon stoppen leverde dezelfde hoeveelheid olie op.
Eigenlijk ben ik wel benieuwd naar de samenstelling van de tijmolie. Met welk chemotype hebben we te maken? Maken tijmplanten die in Nederland groeien een olie met een andere samenstelling dan die in Frankrijk of Noord-Afrika? Interessant genoeg denk ik voor een tijmproject!
[wordt vervolgd]